Trong bối cảnh chi phí năng lượng ngày càng tăng và áp lực về biến đổi khí hậu ngày càng lớn, việc quản lý năng lượng một cách hiệu quả không còn là một lựa chọn, mà là một yêu cầu cấp thiết đối với mọi tổ chức. TCVN ISO 50001:2019 (tương đương hoàn toàn với ISO 50001:2018) cung cấp một khuôn khổ toàn diện để giải quyết thách thức này.

Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu để thiết lập, thực hiện, duy trì và cải tiến liên tục một Hệ thống Quản lý Năng lượng (EMS). Mục đích cuối cùng là giúp các tổ chức có một cách tiếp cận hệ thống để cải thiện kết quả thực hiện năng lượng, bao gồm hiệu suất năng lượng, việc sử dụng và tiêu thụ năng lượng.

Lợi ích chính khi áp dụng ISO 50001

Việc áp dụng một EMS hiệu lực theo ISO 50001 mang lại nhiều lợi ích có thể đo lường được:

• Tăng tính cạnh tranh: Thông qua việc cải tiến kết quả thực hiện năng lượng và giảm chi phí năng lượng liên quan, tổ chức có thể tăng sức cạnh tranh của mình.
• Giảm phát thải: Giúp các tổ chức đáp ứng các mục tiêu chung về giảm nhẹ biến đổi khí hậu bằng cách giảm phát thải khí nhà kính (GHG) liên quan đến năng lượng.
• Cải tiến liên tục: Thiết lập một quy trình có hệ thống, định hướng theo dữ liệu để liên tục tìm kiếm và thực hiện các cơ hội cải tiến kết quả thực hiện năng lượng.
• Tích hợp dễ dàng: Tiêu chuẩn này được thiết kế với “cấu trúc cấp cao” (High-Level Structure), giúp nó tương thích và dễ dàng tích hợp với các hệ thống quản lý phổ biến khác như ISO 9001 (Quản lý chất lượng) hay ISO 14001 (Quản lý môi trường).

Cách thức hoạt động: Chu trình PDCA

Giống như nhiều hệ thống quản lý của ISO, EnMS được xây dựng dựa trên chu trình cải tiến liên tục Hoạch định – Thực hiện – Kiểm tra – Hành động (PDCA):

1. Hoạch định: Đây là giai đoạn nền tảng, nơi tổ chức xác định chiến lược năng lượng của mình. Các hoạt động chính bao gồm:

• Xem xét năng lượng: Tổ chức phải tiến hành phân tích việc sử dụng và tiêu thụ năng lượng của mình. Dựa trên phân tích này, tổ chức phải nhận biết các “Khu vực sử dụng năng lượng đáng kể” —là những khu vực có mức tiêu thụ năng lượng lớn hoặc có tiềm năng cải tiến cao.
• Thiết lập Đường cơ sở: Thiết lập một hoặc nhiều mốc quy chiếu định lượng (Đường cơ sở năng lượng) để làm cơ sở so sánh kết quả thực hiện năng lượng.
• Thiết lập Chỉ số: Xác định các “Chỉ số kết quả thực hiện năng lượng” (EnPI) thích hợp để theo dõi và đo lường kết quả thực hiện năng lượng, giúp chứng tỏ sự cải tiến.
• Đặt Mục tiêu & Chỉ tiêu : Thiết lập các mục tiêu và chỉ tiêu năng lượng có thể đo lường được, nhất quán với chính sách năng lượng của tổ chức.

2. Thực hiện: Tổ chức biến kế hoạch của mình thành hành động. Giai đoạn này tập trung vào:

• Kiểm soát vận hành : Lập kế hoạch, thực hiện và kiểm soát các quá trình liên quan đến các SEU đã xác định. Điều này bao gồm việc thiết lập các tiêu chí vận hành và bảo trì để đảm bảo hiệu suất năng lượng.
• Thiết kế : Xem xét các cơ hội cải tiến kết quả thực hiện năng lượng ngay từ giai đoạn thiết kế cơ sở, thiết bị, hệ thống và quy trình mới hoặc cải tạo.
• Mua sắm : Thiết lập các tiêu chí để đánh giá kết quả thực hiện năng lượng khi mua sắm các sản phẩm, thiết bị và dịch vụ sử dụng năng lượng có tác động đáng kể.

3. Kiểm tra: Đây là giai đoạn đánh giá hiệu quả của các hành động đã thực hiện.

• Theo dõi và Đo lường : Tổ chức phải theo dõi và đo lường các đặc trưng chính của hoạt động ảnh hưởng đến kết quả thực hiện năng lượng. Việc này bao gồm theo dõi (các) EnPI, việc vận hành các SEU, và so sánh tiêu thụ năng lượng thực tế với mức dự kiến.
• Đánh giá nội bộ : Tiến hành đánh giá nội bộ theo các khoảng thời gian được hoạch định để đảm bảo EMS phù hợp với các yêu cầu của tiêu chuẩn và chứng tỏ được việc cải tiến kết quả thực hiện năng lượng.
• Xem xét của lãnh đạo : Lãnh đạo cao nhất phải xem xét EMS của tổ chức một cách định kỳ để đảm bảo tính phù hợp, thỏa đáng và hiệu lực của nó.

4. Hành động: Dựa trên kết quả của giai đoạn “Kiểm tra”, tổ chức thực hiện các hành động để cải tiến.

• Hành động khắc phục : Khi phát hiện sự không phù hợp, tổ chức phải ứng phó, kiểm soát, khắc phục và thực hiện hành động để loại bỏ nguyên nhân gốc rễ.
• Cải tiến liên tục : Tổ chức phải liên tục cải tiến sự thích hợp, thỏa đáng và hiệu lực của EnMS, và quan trọng nhất, phải chứng tỏ được việc cải tiến liên tục kết quả thực hiện năng lượng.

ISO 50001 dành cho ai?

TCVN ISO 50001:2019 được thiết kế để có thể áp dụng cho mọi tổ chức, không phân biệt loại hình, quy mô, mức độ phức tạp, vị trí địa lý, văn hóa tổ chức hay các sản phẩm và dịch vụ mà tổ chức cung cấp.

Cho dù bạn là một nhà máy sản xuất công nghiệp, một tòa nhà thương mại, một bệnh viện hay một cơ quan chính phủ, ISO 50001 đều cung cấp một khuôn khổ đã được chứng minh để giúp bạn quản lý năng lượng tốt hơn, giảm chi phí và nâng cao uy tín về tính bền vững.

https://efc.vn/wp-content/uploads/2021/09/tieu-chuan-quoc-gia-tcvn-iso-50001-2019-iso-50001-2018-he-thong-quan-ly-nang-luong.pdf